برخلاف آنچه «دین فروشان»ادعا می کنند ادیان نیز جزوی از اندیشه های بشری اند و نه«فراتاریخی»اند و نه «فراجغرافیایی».
اگر فصل «ذاتی و عرضی در دین»را در کتاب «بسط تجربه ی نبوی»دکتر سروش بخوانید می بینید که علیرغم تلاش وی برای اثبات یک «ذات فراتاریخی»در اسلام،ایشان روی هر وجهی از دین اسلام انگشت می گذارند در نهایت خصوصیات عرضّیات را برآورده می سازد و در انتها آنچه ایشان «ذاتی دین»می خوانند چیزی نیست به جز«اصول اخلاقی جهان شمول» که نه تنها همبستگی الزامی با پذیرش حقانیت دین اسلام ندارند که حتی برای پذیرش آنها نیازی به متدین بودن به یک مذهب نیز نیست و می توان با «عرفی نگری»(سکولاریسم) هم به آنها متعهد بود.
تلاش دکتر سروش برای حفظ قداست دین اسلام و در همان حال حذف آنچه ایشان«عَرَضی» می دانند مرا به یاد ماجرای «خالکوبی شیر»در کتاب مثنوی مولوی می اندازد.دلاک در پاسخ به مردی که تصور می کرد می تواند هم از یال و هم از دم و هم ازشکم شیر صرف نظر کند و همچنان «شیر» را حفظ کند می گوید:
شیر بی یال و دم و اشکم که دید ؟!
امروزه،اغلب متفکران آزاد (آنان که چاقوی نقد را با خط قرمزها کُند نمی کنند) به این نتیجه رسیده اند که ادیان نیز جزوی از اندیشه های بشری اند ودر چارچوب«مکان»،«زمان»و«زبان» اسیرند.دین اسلام نیز از این قاعده مستثنی نیست.این دین متعلق به دوره ی«پیش صنعتی»بوده و پاسخگوی نیازهای جوامع در حال صنعتی شدن،یا جوامع صنعتی و فراصنعتی نیست.نه«حقوق اسلامی»می تواند ابزار کارآمدی در دادگاههای امروزی باشد و نه«اخلاق اسلامی»می تواند فضای زندگی امروزی را پوشش دهد.
نیاز امروز جامعه ی ما،لباس نوپوشاندن بر قامت کهنسال اسلام نیست.جامعه ی ما،نیاز به شهامت قداست زدایی از این دین کهنه را دارد.
اسلام نیز باید با احترام و سلام و صلوات بازنشسته شود و به موزه های تاریخ تمدن بپیوندد و ممکن است این«فرایند بازنشستگی»چند دهه و یا حتی چند سده طول بکشد اما وظیفه ی نخبگان،زمینه سازی و فضاسازی برای این فرایند طولانی است.
نخبگانی مثل دکتر شریعتی،مهندس بازرگان و دکتر سروش هر یک به نوعی به «احیاء اسلام» همت گماشتند و حاصل اجتماعی آن این است که می بینیم و رنج می کشیم.
اکنون،«مذهب کهنه»مهم ترین مانع«عقلانیت»،«معنویت»و«اخلاق اجتماعی»در جامعه ی ماست.ما نیاز به«آئین های مدرن»داریم.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر